Manuel Ruiz Moriche is co-founder en creative director van ARK Arquitects, het bureau achter een aantal van de meest spraakmakende villa’s in Sotogrande, Marbella en ver daarbuiten. Voor hem is architectuur geen beeldhouwkunst voor musea, maar dagelijks gereedschap om levens beter te maken. Licht, natuur, traditie en vakmanschap zijn zijn vaste ingrediënten, altijd in dienst van de mensen die er straks daadwerkelijk gaan wonen.
“Architect zijn is een ‘bouwer van ideeën’ zijn, omdat architectuur tastbaar geworden ideeën is.”
In Villa SENSE, zijn nieuwste project in Sotogrande, komen al die ideeën samen: bio-architectuur als stille luxe, een huis dat meer voelt als een zorgvuldig gecomponeerd landschap dan als een optelsom van muren en ramen. We spraken Manuel over zijn humanistische visie op architectuur, de rol van licht, zijn liefde voor tuinen en wat het betekent om in een wereld vol verandering toch tijdloze huizen te maken.
Laten we bij het begin beginnen: je visie op architectuur. In een eerder interview zei je: “We must stop considering architecture as something selective or elitist; it’s a cultural heritage that belongs to everyone.” Hoe beïnvloedt die (levens)filosofie je werk?
‘Wij bouwen villa’s voor opdrachtgevers, niet voor musea of om prijzen mee te winnen. We bouwen huizen voor mensen die er gaan wonen, en 90 procent van onze cliënten heeft een vergelijkbaar profiel. Bij ARK gaan we verder dan alleen de fysieke dimensie van villabouw. We creëren sferen, ruimtes en ervaringen die je het gevoel geven dat je leeft in jouw thuis, dat óók een architectonisch meesterwerk is. Dat is de ARK WORLD.
Alles begint bij de plek en zijn erfenis, en bij het opnieuw verbinden met de essentie daarvan. Traditie, natuur, licht, materialen en locatie zijn onze pijlers. Het is een iets ander proces dan bij een typisch architectenbureau, omdat wij projecten integraal benaderen: wij ontwerpen én bouwen. De laatste tijd worden we omschreven als “architectonische ambachtslieden”, en in zekere zin klopt dat, gezien het niveau van toewijding dat we in elk project stoppen.
We hebben cliënten die grote zakenmensen zijn, executives, atleten of politici, maar voor ons is vooral belangrijk dat het mensen met families zijn, die een katalysator nodig hebben om te creëren wat ze in hun hoofd hebben of graag zouden willen. Dat is mijn rol. De manier van werken van ARK is uniek omdat wij echt álles regelen. We creëren een maatwerkhuis voor hen en verzorgen alles: van de selectie van het perceel tot de handdoeken die uiteindelijk in hun badkamer liggen.
Deze humanistische visie op architectuur, om een echt thuis te creëren, is gebaseerd op luisteren naar de cliënt, aandacht hebben voor zijn behoeften, smaak en interesses, en níet de architect zijn die zijn ideeën, stijl of levenswijze oplegt. Mijn ego als vakman moet tot een minimum worden teruggebracht. Ik moet begrijpen dat ieders mening geldig is, omdat we allemaal het vermogen hebben om te bewonderen wat mooi of betekenisvol is.’
ARK Arquitects staat voor “We Design & Build your Dreams.” Welke kernvraag stel je cliënten om die droom te achterhalen? En vooral: waarom juist die vraag?
‘In een wereld die zo snel verandert, is onze innovatie na 26 jaar nog steeds constant. De heruitvinding van architectuur gaat hand in hand met de evolutie van persoonlijke prioriteiten, levensstijlen, thuiswerken, digitalisering van processen, veranderende sociaaleconomische omgevingen, gezonde leefstijlen en een betrokkenheid bij het milieu. Dat dwingt ons om continu in bèta-modus te zijn, als antwoord op de wensen van onze cliënten en de high-end markt.
Modern luxury heeft een revolutie doorgemaakt en heeft overdreven ostentatie achter zich gelaten. Voor ons heeft ware luxe veel meer te maken met soberheid, rust, kwaliteit en respect voor de natuur. Het is een harmonie die een balans zoekt tussen ratio, emotie en functie, waarbij de emoties van de mensen die het ervaren in evenwicht worden gebracht.
Een droom is iets wat aspirerend en bijna droomachtig is, dat de zintuigen verkent en emoties op een andere manier blootlegt. Dat kan zichtbaar worden in een bijzonder huis dat meer uit verlangen dan uit noodzaak ontstaat. Wij creëren de perfecte omgeving om die “droom” vorm te geven, met unieke “ingrediënten” die uiteindelijk samenkomen in een meesterwerk.’
In alles wat ik over je heb gelezen, springt één thema er constant uit: licht. Licht, licht en nog eens licht. Wat betekent dat persoonlijk voor jou?
‘Onze benadering gaat verder dan het conventionele, waarbij natuurlijk licht wordt neergezet als centraal element in het creëren van ruimtes die inspireren, transformeren en de ervaring van de bewoners naar een hoger niveau tillen.
We maximaliseren de toetreding van daglicht; dat is een onderscheidend kenmerk van onze villa’s. Licht wordt het belangrijkste gereedschap om elke ruimte vorm te geven. Zo ontstaan omgevingen die niet alleen een praktische functie hebben, maar ook een emotionele impact. Elk project wordt ontworpen met als doel het natuurlijke licht optimaal te benutten, wat resulteert in huizen die ademen.
Licht is de dirigent, die de materialen leidt en verfijnt. In Zuid-Europa is het een licht dat getemd moet worden, een licht dat in staat is om de essentie van een ruimte te definiëren en contrasten en overgangen te creëren die sereniteit en reflectie oproepen. Het is een verzameling harmonieën die speelt met duisternis en zo een visuele melodie vormt die het project tot leven wekt.
Licht wordt een essentieel, bijna tastbaar materiaal waarmee de ruimte wordt “gebouwd” en gebeeldhouwd. Door open ruimtes, waterpartijen en de tuin dringt het door in verschillende zones, die dienen als doeken waarop het licht subtiel danst, texturen, dieptes en geheimen onthullend. Schaduwen omhullen objecten, ruimtes en emoties en creëren een intieme, contemplatieve sfeer.
Het is een ode aan subtiliteit, een uitnodiging om het onvolmaakte, het vluchtige en het discrete te omarmen. Schaduw is geen leegte, maar een toevluchtsoord, een fluistering die het licht aanvult. Samen weven ze een unieke zintuiglijke ervaring en transformeren ze de ruimte in een plek waar architectuur vibreert en tot leven komt. Zo ontstaat welzijn en een unieke sensatie voor de mensen die er wonen.’
Als we kijken naar energie-efficiëntie – een van de kernpijlers in elk ARK Arquitects-ontwerp – welke elementen keren steeds terug in het ontwerpproces om dat te optimaliseren?
‘We beginnen altijd met een essentiële vraag: wat gaan we teruggeven aan de natuur, zodat onze ingreep geen invasieve impact heeft? Daarom is de eerste stap een diepgaande analyse van de plek waar we gaan werken. Die plek bevat al het zaad van het project.
Het idee om te voelen dat je in een tuin woont, omringd door natuur, spreekt me enorm aan. Natuur is leven. Verse lucht inademen in je eigen huis verbetert je levenskwaliteit aanzienlijk. Voor ons is de tuin de mediator tussen de architectuur en de plek waar ze ontstaat.
Steeds meer cliënten zoeken die verbinding met de natuur in hun huis. Mensen en families die een duurzamere manier van leven willen, waarbij de natuur en de rust die daarvan uitgaat de eerste gastheer van het huis zijn. Daarom is de tuin een fundamenteel onderdeel van de projecten van ARK en wordt hij vanaf het begin geïntegreerd in het ontwerp van de villa.
Duurzaamheid en bio-architectuur beginnen in de ontwerpfase, op het moment dat je de grond betreedt en die echt leert begrijpen. Voor onze dialoog met de natuur gebruiken we geometrische vormen als taal, en van daaruit creëren we idyllische omgevingen, altijd met respect voor de basis waarop ze worden gebouwd.
Elke plek, elk landschap, elke atmosfeer, elk project is uniek. Respect hebben voor de omgeving, spelen met de eigen taal ervan en opgaan in het omliggende landschap zijn essentiële elementen om ervoor te zorgen dat het huis perfect integreert in de natuurlijke context.
De integratie van natuur in de woning zorgt niet alleen voor een sfeer van rust, maar beïnvloedt ook de energie-efficiëntie. Het toepassen van groene daken, verticale tuinen of plantengevels maakt de bouw duurzamer. De fusie van duurzaamheid, natuur en ambacht is de ware stille luxe. Dat is wat wij bio-architectuur noemen.’
Rijdend door Sotogrande lijkt de architectuur vaak in het landschap op te lossen. Wat zijn de kernprincipes achter dat fenomeen?
‘Daar komt architectuur tot leven en wordt de natuur de ziel van het huis, die zachtjes fluistert en de zintuigen voedt. De integratie van landschap en water is zichtbaar in elk detail, van de dansende reflecties tot de zachte melodieën ervan.
De vegetatie ontvouwt zich weelderig en harmonieus en verwelkomt de bewoners alsof de natuur zelf hen ontvangt. Wat ik met mijn werk voorstel zijn multisensoriële ervaringen die een rijkdom aan sensaties oproepen.
Architectuur wordt ontworpen door en voor de mensen die erin wonen. Zij helpt mensen hun dagelijks leven te verbeteren, zodat zij iets subliemers kunnen bereiken: geluk. Voor mij moeten architectuur en omgeving voortdurend met elkaar in dialoog zijn.
Een van de fundamentele pijlers van mijn filosofie is de interactie tussen architectuur en haar natuurlijke omgeving. De omgeving en de natuur zijn het vertrekpunt van elk project. In die zin zijn respect voor de locatie, licht en lokale materialen essentieel, zodat het ontwerp perfect kan integreren in de omgeving en de impact minimaal invasief blijft.
Elk architectonisch project is een antwoord op een reeks vragen: we hebben een specifieke plek om aan te werken, een cliënt met concrete behoeften en wensen, een budget en een programma om te realiseren. Onze taak is om te antwoorden op al die vragen. De grote Álvaro Siza gaf ooit een antwoord dat ik deel, vanuit een humanistisch perspectief: “Above all, it is the creation of a setting for human beings.”
De projecten van ARK Arquitects kennen geen grenzen. Letterlijk: op een bepaald moment werd Spanje “te klein” voor jullie. Wat zijn de grootste verschillen als je ontwerpt voor andere landen, zoals de VS, Abu Dhabi of Australië?
‘In zekere zin is ons vertrekpunt de Costa del Sol geweest, specifiek Sotogrande en Marbella. Maar mond-tot-mondreclame, in combinatie met het feit dat Spanje een wereldleider is in toerisme en de kracht van sociale media, zorgt ervoor dat we opdrachten uit de hele wereld krijgen.
Persoonlijk is het een uitdaging waar ik van houd en die mijn creatieve geest verruimt. Tegelijkertijd is het een uitdaging omdat elke regio en elke cliënt anders is.
Als je springt van een kavel in New York naar projecten op een kunstmatig eiland in Abu Dhabi, zijn er natuurlijk verschillen. Het is een voorrecht om te mogen ontwerpen en bouwen in gebieden met een bijzonder DNA, maar de uitdagingen liggen in verschillende weersomstandigheden, breedtegraden, levensstijlen, de functionaliteit van de woning, landscaping, zonoriëntatie en bouwcapaciteiten.
Maar in de kern blijft mijn benadering van architectuur hetzelfde: ze is gericht op de mensen die er zullen wonen, aangepast aan de locatie, spelend met licht, duurzaamheid en natuurlijke materialen. Hoe dan ook, het is een droom voor een architect; geconfronteerd worden met verschillende uitdagingen is stimulerend.’
Villa SENSE is, zoals ik het interpreteer, bijna een synoniem voor high-end bio-architectuur. Wat betekent bio-architectuur voor jou?
‘De fusie van duurzaamheid, natuur en ambacht is de ware stille luxe. Dat is bio-architectuur. Mijn doel is ruimtes te creëren die in harmonie zijn met de behoeften en het welzijn van de mensen die erin wonen. Daarom beschouw ik mijn architectuur als humanistisch. Echte exclusiviteit komt voort uit het ontwerpen van ruimtes voor de mensen die ze gaan bewonen.
Ontwerp is de eerste stap naar duurzaamheid: je begrijpt de plek en creëert een ontwerp dat ermee samensmelt. In die creatie van natuurlijke ruimtes die aansluiten op de manier van leven, vindt ambacht een perfect huwelijk. Texturen, stoffen, de behandeling van hout en steen, op maat gemaakt meubilair: alles straalt een niveau van exclusiviteit uit dat je meeneemt naar een andere wereld.
“Luxebegrip vanuit ruimtelijke vrijheid, duurzaamheid, energie-efficiëntie en vooral het herverbinden met natuur en traditie, is wat dit gebouw veel meer maakt dan een huis: het is tijdloze architectuur.” Het idee om te voelen dat je in een tuin leeft, omringd door natuur, vind ik zeer aantrekkelijk. Verse lucht inademen in je eigen huis verbetert je levenskwaliteit aanzienlijk. Voor ons is de tuin een mediator tussen de architectuur en de plek waar ze wordt gebouwd.
Steeds meer cliënten zoeken die verbinding met de natuur in hun woning. Mensen en families die een duurzamere levensstijl willen, waarbij de natuur en de rust die ze uitstraalt de eerste gastheren van het huis zijn. Daarom is de tuin een fundamenteel deel van de projecten van ARK en wordt hij vanaf het begin geïntegreerd in het ontwerp van de villa.
Duurzaamheid en bio-architectuur beginnen in de ontwerpfase, wanneer je de plot betreedt en die diepgaand begrijpt. Voor onze dialoog met de natuur gebruiken we geometrische vormen als taal en van daaruit creëren we idyllische omgevingen, altijd met respect voor de fundamenten waarop ze ontstaan.
“Elke plek, elk landschap, elke atmosfeer, elk project is uniek. Respect voor de omgeving, spelen met de eigen taal ervan en opgaan in het omliggende landschap zijn essentiële elementen om ervoor te zorgen dat het huis perfect geïntegreerd is in de natuurlijke omgeving.”
Een van de kernconcepten is de “Whispering Curve”, die draait om fusie en harmonie. Hoe is dat idee ontstaan en in welke fase van het ontwerpproces?
‘Trouw aan de principes van bio-architectuur zie ik de vormen van mijn projecten als een terugkeer naar de oorsprong, een hereniging met de natuur, waar sereniteit en innerlijke rust een tijdloze toevlucht voor de ziel worden.
Bij SENSE krijgt die visie gestalte in een architectuur waarvan de vormen het gebouwde overstijgen, oplossen en plaatsmaken voor het omliggende landschap. Wanneer ik aan een ontwerp begin, bezoek ik de locatie op verschillende momenten van de dag en verschillende dagen van de week. De plek begrijpen is essentieel voor mijn creatieve proces; het is in zekere zin wat mij inspireert.
SENSE is omringd door fluisterende curves, omdat de natuurlijke omgeving zijn schoonheid toont via kleine glooiingen. Soms fluisterde de mediterrane wind me iets toe, herinnert de geur van de zee me aan zachte golven… Het is moeilijk uit te leggen, maar zo werken creatieve processen; op een bepaalde manier kwam het gewoon tot me. Het is een plek die sensaties en fluisteringen oproept en me, na me eraan over te geven en lijnen te tekenen, naar dat eindresultaat leidde.’
We hebben gelezen dat Villa SENSE ook staat voor “a search for a new way of living.” Wat betekent die nieuwe manier van leven persoonlijk voor jou?
‘De heruitvinding van architectuur gaat hand in hand met de evolutie van persoonlijke prioriteiten, levensstijlen, thuiswerken, kunstmatige intelligentie, de digitalisering van processen, veranderende sociaaleconomische omstandigheden, gezonde leefstijlen en een betrokkenheid bij het milieu. Dit dwingt ons om in constante bèta-modus te blijven, als antwoord op de wensen van onze cliënten en de high-end markt.
Sotogrande biedt een rustige, familiale, gezonde levensstijl, waar welzijn en contact met de natuur de belangrijkste kenmerken zijn. SENSE stelt je in staat om van die ware luxe te genieten in een wereld die steeds sneller draait.’
Als je de rest van je leven in één plek binnen Villa SENSE zou moeten doorbrengen – het is een beetje zoals vragen “wie is je favoriete kind”, maar toch – waar zou dat zijn?
‘In SENSE ontdek je ruimtes om verliefd op te worden. Het zou moeilijk zijn om er maar één te kiezen, omdat het afhangt van het moment van de dag. Misschien de patio met uitzicht op zee, het hoofdterras, de ongelooflijke keuken omringd door mijn familie, of een retraite in de wellness-ruimte.’
En als je Villa SENSE in één woord zou moeten beschrijven? Of, als dat te lastig is, in één zin?
‘Sereniteit, rust en natuur die sensaties creëren door emoties in balans te brengen.’
Welke fase in je leven heeft de grootste invloed gehad op jouw kijk op het leven?
‘Een thuis creëren is meer dan het bouwen van een structuur; het is je veilige plek. Je kunt in een luxe villa wonen, maar leven in een meesterwerk dat tot in het kleinste detail voor jou is ontworpen, is iets extreem unieks en bijzonders. Daarom neem ik dat gedurende mijn hele leven heel serieus.
Ik ben geboren in een kuststad, met de Middellandse Zee als constante aanwezigheid in mijn dagelijks leven. Ik kan niet ontkennen dat de traditie, cultuur en keuken van Spanje diep geworteld zijn in mijn architectuur. Veel van die traditie werd versterkt toen ik in Granada ging wonen en uren doorbracht in en rond het Alhambra, waar ik de Romeinse en Arabische architectuur met mediterrane invloeden voelde die heel Andalusië doordrenken. Misschien was dat een van de periodes waarin mijn creativiteit een duidelijke richting kreeg.’
Was je “geboren” als architect (in de zin dat het altijd al in je zat), of is die passie later ontstaan?
‘Zelfs als kind was het normaal voor mij om met stenen, materialen, speelgoedonderdelen te spelen en daar “gebouwen” van te maken. Tegelijkertijd was mijn vader leraar, met een uitzonderlijk tekentalent, nog groter dan het mijne, en natuurlijk heeft hij me beïnvloed.
De passie was er dus, en daarna ga je architectuur studeren. Maar als je klaar bent, komt volgens mij het moment van de waarheid. Je moet je handtekening zetten onder een project, en dat is een grote verantwoordelijkheid. De architect in mij is zich blijven ontwikkelen en doet dat nog steeds. Ik hoop dat ik nooit stop met leren, vooruitgaan en gepassioneerd blijven.’
Wat betekent het woord architect voor jou?
‘Architect zijn is een “bouwer van ideeën” zijn, omdat architectuur tastbaar geworden ideeën is. Het is een schepper van ruimte voor de mensheid zijn, een maker van dromen, gematerialiseerd via geometrie, materie en licht. Architect zijn is een dromer van paradijzen zijn, die streeft naar het meest sublieme: naar het streven naar schoonheid.’
Heb je ooit projecten gehad waarvan je dacht: “Dit gaat nooit lukken”, maar dat er dan toch iets gebeurde waardoor je enthousiasme weer terugkwam?
‘Ik ben altijd enthousiast over al mijn projecten. Het is stimulerend om cliënten te vinden die verschillende soorten projecten willen, op verschillende locaties. Maar ik begrijp de vraag.
Ik denk dat projecten een rijpingsperiode hebben. Je moet eraan werken, ze begrijpen en luisteren naar de cliënt, de omgeving en je eigen geest. Het enthousiasme blijft er altijd, en daarna moeten ze rijpen.’
