Iedereen kent er wel een. Zo’n oom, buurvrouw of buschauffeur die meermaals per dag strooit met de kreet: ‘Die muziek van jou had nooit bestaan zonder The Beatles.’ Of het nu gaat om hip-hop, house of hedendaagse popmuziek; volgens velen is een hoop van de muziek van vandaag terug te brengen tot de muziek van Yesterday.
Hoog tijd dus om de invloed van John Lennon, Paul McCartney, George Harrison en Ringo Starr eens goed onder de loep te nemen. Want dat is meer dan de likebommetjes van ‘Insta-influencers’ met een blauw vinkje achter hun naam.
The Beatles: toen influencers nog influencers waren
Eerst even een klein lesje geschiedenis rondom The Beatles. Want hoewel de band met meer dan 600 miljoen verkochte albums de bestverkopende band uit de geschiedenis is, waren de heren maar tien jaar actief van 1960 tot 1970. Ter vergelijking: een band als U2 gaat al richting de vijftig jaar samen en verkocht maar een derde van The Fab Four.
Het begin
Pubers waren het, toen de heren elkaar ontmoetten in 1957. De jongste (Harrison) 14 en de oudste (Lennon) 17. Drummer Starr, toen nog spelend voor de eveneens niet onverdienstelijke én Liverpoolse band Rory Storm & The Hurricanes, voegde zich in 1962 bij de andere drie. Na een aantal subtiele naamswijzigingen was de band geboren zoals wij ‘m nu kennen: The Beatles.
Nu zien we je denken: die vier Engelse voorvaderen en ontdekkers van alles dat tegenwoordig met muziek te maken heeft, moeten wel ontzettende gecompliceerde muziek geproduceerd hebben voor die tijd. Dat klopt maar deels. Love Me Do, het nummer waarmee The Beatles doorbrak in Engeland, bestond eigenlijk maar uit drie akkoorden. En laten we eerlijk zijn, de lyrics ‘Love, love me do. You know I love you. I’ll always be true. So please, love me do. Whoa-oh, love me do’ (en dat keer vijf), bevat ongeveer net zoveel tekstuele inhoud als een gemiddeld huisfeestje.
Eerste muzikale ontwikkeling
Met de groeiende populariteit van de groep, groeide ook het muzikale assortiment. Hoewel ze met veel probeersels niet écht de eerste waren, waren ze wel degenen die met bijzondere keuzes op het gebied van muziek ook groot succes boekten. Van voor velen vreemde instrumenten tot complete orkesten (bijvoorbeeld op een van de vele hitsongs Yesterday); de mensen wisten niet wat ze hoorden en wonder boven wonder sloeg het nog aan ook.
Al snel werd duidelijk dat alles dat The Beatles aanraakte in Engeland in goud veranderde. Singles werden met een dubbele A-kant uitgebracht en áls er al een B-kant was, werd die alsnog ontzettend veel gedraaid. Maar het was niet alleen de muziek die de harten van de Britten sneller deed kloppen. De vier voor ons nu als brave-Hendrik-uitziende jongens waren voor die tijd rebels en sexy. Bij ieder optreden stonden er rijen hysterische vrouwen vooraan, hopend op een glimp of misschien wel aanraking van hun favoriete Beatle. Deze explosie van succes was zelden eerder vertoond en kreeg zelfs een eigen naam: Beatlemania.
Wereldverovering en de hoogtijdagen
De hysterie rondom de heren verspreidde zich als een melodieuze olievlek over de aardbol. Eerst was de rest van Europa aan de beurt en daarna sloeg de gekheid (na een stroeve start) ook toe in de Verenigde Staten. Om dit commerciële, maar nog steeds enigszins oppervlakkige, succes maximaal uit te melken, werden er een aantal marketingtrucs gebruikt die we nu nog steeds veel zien bij grote artiesten. Zo werd er bijna non-stop over de hele wereld getourd, waarbij vaak de meest bekende nummers werden gespeeld. Ook kwamen er enkele films uit van en over The Beatles, zodat ook liefhebbers vanuit huis of de bioscoop hun idolen konden aanschouwen. Tijd voor nieuwe, innovatieve muziek was er even niet, maar geld werd er volop verdiend.
In 1966 vond de band het wel even mooi geweest met de tours. De muzikale ontwikkeling was in het gedrang gekomen en de optredens waren van dubieus niveau. Dat kwam niet door de kwaliteiten van de artiesten, maar door het niet te stoppen enthousiasme van het publiek. Die schreeuwden zo luid door de muziek heen, dat er van de show nauwelijks nog te genieten viel. Gelukkig voor ons betekende dit alles behalve het einde van The Beatles. Wat heet: de periode na de eerste wereldtours wordt juist gezien als the big recharge. Plotseling was er namelijk weer tijd om muziek te maken, en dat hebben we geweten.
Op 1 juni 1967 kwam namelijk Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band uit. Je weet wel, dat album dat je in alle grote muzieklijsten tegenkomt. Naast dat het muzikaal ontzettend goed in elkaar zat, werd dit album ook vooral gezien als groots artistiek project. Waar The Beatles en andere bands en artiesten voorheen vaak werden beoordeeld op singles, was het nu een compleet album dat de hele (muziek)wereld in z’n greep had. Het succes was ondanks de afwezigheid van singles ongekend en het album wordt door veel mensen gezien als het eerste échte conceptalbum dat de hitlijsten domineerde.
Externe factoren en de teloorgang
Een jaar later werd er nog een dijk van een album uitgebracht. Namelijk het dubbelalbum genaamd The Beatles. Door de herkenbare witte albumhoes is de plaat ook wel bekend als The White Album. De nummers waren (oké, op Helter Skelter na) minder experimenteel, maar met nummers als Blackbird, Ob-La-Di, Ob-La-Da en Back in the U.S.S.R. waren er weer genoeg classics-to-be aanwezig. Tijdens de productie van dit album kwamen er echter steeds meer externe factoren in beeld. Zo nam Lennon zijn geliefde Yoko Ono mee naar de opnames, wat zeker niet altijd gewaardeerd werd. Af en toe viel dat ook positief uit, zoals de aanwezigheid van Eric Clapton op While My Guitar Gently Weeps.
Hoe dichter de band bij het einde van het decennium kwamen, hoe meer de heren uit elkaar groeiden. In 1969 verscheen Abbey Road (van die originele foto’s van alle fans), maar de koek was op. Op de première van de laatste Beatles-opname-sessie I me mine was geen van de vier te bekennen en McCartney bracht in 1970 al zijn eerste solo-album uit. “I didn’t leave the Beatles. The Beatles have left The Beatles, but no one wants to be the one to say the party’s over”, zei hij daar later nog over.
Na de moord op John Lennon in 1980 was het 100% zeker: een comeback zat er niet meer in. George Harrison overleed in 2001. Ringo Starr en Paul McCartney brachten beiden op eigen naam muziek uit met wisselend succes.
Nimmer kwam er nog een artiest of band die in zo’n relatief korte tijd, zoveel losmaakte op muzikaal gebied.